KAKO DUŽE OČUVATI TRŽIŠNU VREDNOST PLODOVA U SKLADIŠTU
Osnovni cilj čuvanja poljoprivrednih proizvoda jeste da tokom skladištenja očuvamo tržišnu vrednost proizvoda sa što manje gubitaka u kvalitetu i kvantitetu – težini.
PROIZVOD KOJI SE SKLADIŠTI NA ČUVANJE MORA DA ISPUNJAVA ODREĐENE USLOVE
- Treba skladištiti samo kvalitetan proizvod jer samo takav može biti kvalitetan i nakon čuvanja!
Produženje života povrća koje se čuva vezan je za smanjenje intenziteta disanja i smanjenja gubitka vode na minimum.
– Proizvod mora da je bez ozleda
– Proizvod mora da je zdrav
– Smanjiti površinsku vlažnost plodova
– Sortiranjem ukloniti obolele ili povređene plodove koji mogu predstavljati izvor širenja bolesti u objektima za čuvanje.
TRETMANI PLODOVA PRE SKLADIŠTENJA
-Moguće je obložiti plodove voskom
-Toplotni tretmani (topla voda, vazduh ili para)
-Hemijski tretmani (fungicidima, inhibitorima klijanja, primena tretmana etilenom – za dozrevanje…).
-BIOLOŠKA SREDSTVA ZA ZAŠTITU PLODOVA U TOKU ČUVANJA
Primena bioloških sredstava za tretman proizvoda pre skladištenja je noviji pristup u cilju dužeg čuvanja plodova u skladištu.
Biološka sredstva su na baz bakterija koje kontrolišu bolesti prilikom skladištenja. Među njima poznata je bakterija Pseudomonas syringae koja dobro kontroliše trulež jabuke, kruške, trešnje i citrusa.
Za biološku zaštitu plodova posle žetve koriste se sredstva u čijem sastavu su i bakterije Bacillus pumilus i Pseudomonas fluorescens koje dobro kontrplišu trulež jagoda koju izaziva gljiva Botrytis cinerea. Takođe mnogi kvasci se koriste u zaštiti voća od truljenja u toku skladišta ( Candida spp, Cryptococcocus spp…).
Najsigurniji način obezbeđenja dužeg čuvanja voća i povrća jeste primena različitih metoda koje se dopunjuju:
Hemijski tretman – tretiranjem kalcijumom
Toplotni tretman – obično 4 dana na temperaturi od 38 stepeni
Hemijski tretman – tretiranje sodom bikarbonom
Tretman biološkim sredstvima
Na kraju sledi čuvanje na niskoj temperaturi u kontrolisanim uslovima.
Nakon berbe, pripreme za čuvanje podrazumevaju smanjenje temperture proizvoda što pre jer ukoliko to ne uspemo uraditi za 1-2 sata nakon berbe proizvodi počinju da venu, omekšavaju i ubrzava se razvoj bolesti, ubrzava se zrenje i dolazi do promene boje ubranih proizvoda.
Lukovice, krtole i koranasto povrća potrebno je nakon vađenja , a pre skladištenja ostaviti da se formira zaštitni epiderm, ili kod lukovica formiranje sloja sasušenih listova na površini.
Temperatura i vlažnost skladištnog prostora su osnovni faktori o kojima treba voditi računa prilikom čuvanja povrća i voća.
Lisnato povrće ili cvasti koje koristimo u ishrani mogu se čuvati kratak period. Preporučuje se što je moguće brže hlađenje nakon berbe. Spanać, keleraba, zelena salata, prokelj, brokola, karfiol dobro se održava na temperaturama 0-2 stepena pri relativnoj vlažnosti 90-95%.
Povrća kao što je krastavac, paprika ili paradajz zahtevaju prohladne ( 12 stepeni) i vlažne uslove za čuvanje.
Modifikovanje sastava vazduha, odnosno promena odnosa kiseonika i ugljen dioksida u prostoru skladišta može se ostvariti ukoliko se uspori metabolizam produkta i na taj način produžiti rok upotrebe. Smanjivanjem količine kiseonika, koji troše i patogeni i plodovi, ili povećavanjem količine ugljen dioksida iznad 5% može da se spreči razvoj patogena na plodovima. Pri količini kiseonika od 1% i manje, porast patogena potpuno prestaje, ali tada može doći do promene ukusa uskladištenih plodova.
Najbolji uslovi za kvalitetno i dugo čuvanje pre sevega povrća u modifikovanoj atmosferi je da sadržaj kiseonika bude u granicama 2-8% a koncentracija ugljen dioksida od 5-15%.
Transport obranih plodova treba da je što brži do objekata za sortiranje i pakovanje.
PAKOVANJE
Ambalaža za pakovanje mora da odgovara potrebama proizvoda. Količina pakovanog proizvoda i dubina sloja u ambalaži treba da je takva da spreči povrede na plodovima. Da bi se izbegle povrede pritiscima popunjenost prilikom pakovanja mora biti optimalna.
U manje osetljivo povrće spada crni luk koji se može pakovati u nec vreće, krompir koji se pakuje u velike vreće, a korenaste vrste kao što je mrkva, celer, cvekla se pakuju u plastične ili drvene kontejnere.
Osetljive povrtarske vrste kao što je paradajz, parika pakuju se u kartonsku ambalažu koja mora biti postojana na visoku vlažnost.
Polietilenske kese sa otvorima za skladištenje, povećavaju relativnu vlažnost vazduha za 5-10 %, ali na drugoj strani povećava se mogućnost za pojavu truleži na plodovima.
Sveže povrće pakovano u propustljivu foliju može izmeniti atmosferu i stvoriti povoljne uslove za čuvanje. Ovaj proces izmene uslova vezan je za tri povezana procesa u plodovima i to disanje, širenje gasova kroz plodove i transmisija gasova kroz foliju.
Povrće sa niskim intenzitetom disanja kao mrkva, može se dugo vremena sačuvati upakovano u foliju, dok salata i paradajz imaju veći intenzitet disanja usled čega je povećan sadržaj ugljen dioksida i kraće se mogu čuvati u ovakvoj ambalaži. Spanaću i kukurzu šećercu odgovara visok sadržaj ugljen dioksida. Ako je u ambalaži sa gasno-propustljivom folijom spakovana dupla količina proizvoda stvoriće duplo veću količinu ugljen dioksida unutar amabalaže i na taj način se skraćuje period čuvanja.
Postoji nekoliko vrsta plastičnih folija koje mogu same da apsorbuju kiseonik, ugljen dioksid ili etilen i na taj način kontrolišu pojavu i razvoj bolesti na plodovima.
